CÚ HÍCH THANH TOÁN KHÔNG TIỀN MẶT

Mở tài khoản ngân hàng xác thực qua định danh điện tử, bắt đầu thí điểm Mobile Money, tăng tốc chuyển đổi số… đang góp phần thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19

Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định số 1813/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025. Đề án đặt mục tiêu từ 80% người dân từ 15 tuổi trở lên có tài khoản giao dịch tại ngân hàng (NH) hoặc các tổ chức được phép khác; đưa thanh toán không dùng tiền mặt thành thói quen của người dân.

Từ eKYC đến Mobile Money...

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa có quyết định chấp thuận triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông để thanh toán cho các dịch vụ có giá trị nhỏ (Mobile Money) cho 2 nhà mạng MobiFone và VinaPhone. Đây được đánh giá là bước đi tiếp theo góp phần thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam.

Tập đoàn Bưu chính Viễn thông (VNPT) cho biết sẽ hướng dẫn khách hàng đủ điều kiện đăng ký sử dụng dịch vụ Mobile Money, các thuê bao VinaPhone chỉ cần đăng ký dịch vụ là có thể nạp, rút tiền, thanh toán tiêu dùng nhỏ lẻ, thanh toán trực tuyến, thanh toán qua mã QR và chuyển tiền bằng tài khoản Mobile Money mà không cần đến tài khoản NH.

Tiền trong tài khoản Mobile Money được NHNN bảo đảm bằng các quy định như tài khoản NH. Theo đại diện VNPT, kỳ vọng của Mobile Money là rất lớn khi có tới 60% dân số Việt Nam sống ở khu vực nông thôn nhưng các phương tiện thanh toán thuận tiện lại chỉ tập trung ở vùng đô thị.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cũng đánh giá việc triển khai thí điểm Mobile Money sẽ góp phần tạo thêm một bước cho quá trình thúc đẩy thanh toán không tiền mặt. "Nếu 3 năm trước, rất nhiều NH thương mại nói đến câu chuyện về mở và sử dụng tài khoản thanh toán định danh điện tử (eKYC), thì nay đã có quy định. Và eKYC được xem là "chìa khóa vàng" thúc đẩy chuyển đổi số NH, tạo điều kiện cho mọi người dân có thể mở tài khoản thanh toán ở bất cứ đâu. Như số liệu cho thấy chỉ trong khoảng từ tháng 3-2021 đến nay đã có gần 2 triệu tài khoản thanh toán được mở trực tuyến theo phương thức này" - ông Dũng nói.

Chuộng thanh toán online vì tiện lợi

Một diễn biến tích cực về thanh toán không dùng tiền mặt, theo các chuyên gia, là đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy chuyển đổi số NH và người dân cũng chuộng thanh toán online hơn.

Bà Đặng Tuyến Dung, Giám đốc Visa Việt Nam và Lào, dẫn khảo sát của Visa về thói quen và thái độ của người tiêu dùng trong thanh toán cho thấy tại Việt Nam, thanh toán bằng tiền mặt đã giảm đáng kể trong bối cảnh dịch Covid-19. Khoảng 65% người được khảo sát nói rằng giảm tiền mặt trong ví để chuyển sang thanh toán thẻ, ví điện tử, thanh toán không tiếp xúc và 78% người cho biết sẽ tiếp tục sử dụng kể cả khi đại dịch kết thúc.

Đáng chú ý, trong dịch Covid-19, nhiều người lần đầu tiên sử dụng ví điện tử, quét mã QR hoặc thanh toán trực tuyến khi mua hàng. Các lợi ích chính của thanh toán không dùng tiền mặt gồm giảm nguy cơ trộm cắp, ít rắc rối hơn và ngăn ngừa sự lây lan dịch bệnh.

Như tại hệ thống phân phối bán lẻ hiện đại, ông Nguyễn Anh Đức, Tổng Giám đốc Saigon Co.op, cho biết đã có thay đổi mạnh mẽ trong thói quen, thanh toán của người tiêu dùng suốt thời gian qua. Chẳng hạn, từ tỉ trọng 4% khách hàng thanh toán không tiền mặt khi mua hàng ở các siêu thị, cửa hàng của hệ thống siêu thị này nhưng con số đã tăng vọt lên 40% trong dịch, một vài thời điểm lên đến 50%. Đây là con số mục tiêu mà Saigon Co.op dự kiến mất 3-4 năm nữa mới đạt được. "Có điều khi dịch Covid-19 đi qua thì tỉ lệ này nhanh chóng rớt về mức bình quân 10%. Sự thay đổi cho thấy thách thức để thói quen thanh toán không tiền mặt còn rất nhiều và cũng phản ánh tiền mặt trong dân còn rất lớn" - ông Đức nêu.

Theo NHNN, đến nay, với ứng dụng Mobile banking, ví điện tử trên điện thoại di động và việc tạo lập, mở rộng hệ sinh thái số của các NH, trung gian thanh toán, người dân không chỉ đơn thuần thực hiện chuyển tiền, mà hàng loạt dịch vụ khác đều qua kênh không tiền mặt từ trả hóa đơn tiện ích, thanh toán học phí, viện phí, thương mại điện tử, đi chợ, gọi xe giao hàng, đặt mua vé máy bay, du lịch…